Sosyal Diyalog

Durum Tesbiti

Uluslararası Çalışma Konferansı, üçlü yapı ve sosyal diyalogla ilgili kararı 2002 yılı Haziran ayında yapılan 90. oturumunda benimsemiştir. Bu karar, sosyal diyalogun yerini ve önemini hem ILO’nun kendi içinde, hem de üye devletler arasında bir kez daha teyit etmiştir. Kararın uygulanması, üçlü yapının ve sosyal diyalogun, ulusal ölçekteki politika ve programların geliştirilip uygulanmasına yapacağı ek katkıları ortaya koyma amacını taşımaktadır. Türkiye bu girişim için pilot ülke olarak seçilmiştir.

Yapılan değerlendirmelerin ardından üç taraf sosyal diyalog aracılığıyla ele alınacak öncelikli temayı belirlemiştir: İstihdamın Yaygınlaştırılması ve Kayıtdışı İstihdamın Ele Alınması. Ayrıca, projenin Çorum ve Gaziantep illerinde yürütülmesine karar verilmiştir. Oluşturulan Ulusal Yönlendirme Komitesi 2004 yılı Ekim ayında Ulusal Eylem Planı çalışmalarını tamamlamıştır. Bu eylem planının yerel ölçekte sahiplenilmesi ve yaşama geçirilmesi, planın uygunluğu ve sürdürülebilirliği açısından kritik önemdedir. Dolayısıyla, Eylem Planı şekillendirilmiştir ve Ulusal Yönlendirme Komitesi tarafından yürütülecektir.

Belirlenen Hedefler

2004 yılında üç tarafın önderlik ve üst düzey yöneticileriyle yapılan bir dizi oturum sonucunda girişimin genel anlamda öncelikli bir alan olarak istihdamın yaygınlaştırılması ve kayıtdışı istihdam üzerinde odaklanması konusunda görüş birliğine varılmıştır. Bu öncelik belirlemesi burada kalkınma hedefi olarak ifade edilmektedir. Programın başlıca odak noktası, “gelişmiş sosyal diyalogun kayıtlı istihdamı artırma ve kayıtdışı istihdamın yaygınlığını azaltma amacıyla kullanılması” biçiminde özetlenebilir. Bunun uzun erimli bir hedef olduğu unutulmamalıdır. Dolayısıyla, hedefin buradaki UEP’nin zaman çerçevesi içinde gerçekleşmesi beklenmemelidir.

Kalkınma Hedefi

Görüşmeler sonucunda, kayıtlı istihdamın yaygınlaştırılması ve özellikle enformel sektörde yaygın olan kayıtdışı istihdam sorunu gibi birbiriyle ilişkili konuların somut girişimlerden oluşan entegre bir yaklaşımla ele alınması gerektiği ortaya çıkmıştır. Bu girişimler, önce il düzeyinde, sonuçta ise ülke ölçeğinde politika oluşturulmasını sağlayacaktır. Bunlar, aşağıda ivedi hedefler olarak tanımlanmaktadır. Hep birlikte ele alındığında bu ivedi hedeflerin kayıtlı istihdama katkıda bulunması, ardından kayıtdışı istihdamın azalmasına yardımcı olması beklenmektedir.

İvedi Hedef 1:

Üçlü yapının tarafları Gaziantep ve Çorum illerinde kayıtdışı istihdamı özel olarak göz önüne alan il istihdam stratejileri geliştirme çalışmasında aktif biçimde yer alıyorlar.

İvedi Hedef 2:

Sosyal diyalog kurumlarının ve mekanizmalarının güçlenmiş olması, kayıtdışı istihdamı hedef alan istihdam stratejilerinin ülke ölçeğinde yaygınlaştırılması konusunda mutabakata varılması.

Çıktılar

İvedi Hedef 1 – Üçlü yapıdaki tarafların Gaziantep ve Çorum illerinde kayıtdışı istihdamı özel olarak dikkate alan il istihdam stratejileri geliştirilmesine aktif biçimde katılmaları.


Çıktı 1.1: Durum tesbiti ve hızlı değerlendirme araştırmaları / Gaziantep ve Çorum illerinde kayıtdışı istihdamın durumu ile ilgili hızlı değerlendirmelerin Mart 2005’e kadar tamamlanması.

Çıktı 1.2: Üçlü yapıdaki kapasitenin, sosyal diyalog, istihdamın yaygınlaştırılması ve kayıtdışı istihdam gibi konuları ele alacak şekilde geliştirilmesi.

Çıktı 1.3: Strateji geliştirme çalışmalarına katılımlarını sağlamak üzere enformel sektör ile ilişkilerin kurulması.

Çıktı 1.4: Üçlü yapının taraflarınca sağlanan girdiler ve kayıtdışı istihdamdan sağlanan temsille birlikte kayıtdışı istihdama yönelik stratejilerin geliştirilmesi.

İvedi Hedef 2 –

Sosyal diyalog kurumlarının ve mekanizmalarının güçlendirilmesi, kayıtdışı istihdama yönelik istihdam stratejilerinin ülke ölçeğine taşınmasında benimsenecek yaklaşım konusunda anlaşma sağlanması.

Çıktı 2.1 Mevcut sosyal diyalog mekanizmalarının bir değerlendirmesinin yayınlanması, bu değerlendirmede ilgili süreçlerin yönlendirilmesine ve politikaların daha iyi uygulanmasına dönük tavsiyelere yer verilmesi.

Çıktı 2.2 Kayıtdışı istihdama yönelik istihdam stratejilerinin geliştirilmesinde sosyal diyalogu kolaylaştıracak mekanizma ve kurumların hem il hem de ülke düzeyinde yerleştirilmesi.
Strateji ve Yaklaşım

Kayıtdışı istihdam olgusunun karmaşıklığı ve bu sorunu ele alacak girişimlerde çok sayıda aktörün – hem hükümet hem de sivil toplum tarafından – varlığı dikkate alındığında, entegre ve uzun erimli bir stratejinin gerekli olduğu açıkça ortaya çıkacaktır. Yetkililer, vergi sisteminin yönetimini güçlendirecek girişimlerde bulunmaya başlamış ve kayıtdışı istihdam konusunda bilinç ve duyarlılığı artıracak bir kampanya hazırlamayı düşünmektedir. Kapsamlı bir strateji, bu tür reformları öngörecek, uygulama ve düzenlemeyi istihdamı yaygınlaştırma ve aktif işgücü piyasası politikalarıyla takviye edecek, kayıtlı istihdamın önündeki engelleri belirleyip bunları azaltacak, kayıtlı istihdam için ekonomik teşvikler sağlayacaktır. Böylece, işçiler uygun eğitimle ve uygun işe yerleştirme çalışmalarıyla kayıtlı sektörde “insana yakışır iş”e yönelebileceklerdir.

Bu pilot program Türkiye’de iki ili, Gaziantep ve Çorum’u hedef seçmiştir. Seçim, bu illerde kayıtdışı istihdamın yaygınlığı göz önüne alınarak sosyal taraflarca yapılmıştır. İl bazında bir yaklaşımın tercih edilmesinin nedeni, ulusal ölçekteki bir yaklaşıma göre bunun kayıtdışı istihdama ve genel olarak işgücü piyasasına yönelik analiz ve girişimleri çok daha kolaylaştıracak olmasıdır. Geliştirilen stratejiler yerel ölçekteki özel koşulları dikkate alacak ve il düzeyindeki olanaklardan tam olarak yararlanılacak biçimde tasarlanacaktır. İlgili taraflar daha kolay belirlenecek ve ortaklıklar daha kolay oluşturulacaktır. Ayrıca, herhangi bir stratejinin sonuçlarının ölçülmesi de il bazında daha rahat yapılabilecektir.

Bu girişimler, İl İstihdam Kurulu’nun seçilmiş üyelerinden oluşan bir çalışma grubu tarafından yerel ölçekte yürütülecektir. İl Çalışma Grubu (İÇG) üyeleri arasında belli başlı işçi ve işveren kuruluşlarının ya da bunların üye kuruluşlarının, ilgili kamu kuruluşlarının ve gerekli görülen diğer kuruluşların temsilcileri yer alacaktır. Çalışma Grubuna katılacak temsilciler, girişimin uygulanmasına zemin oluşturacak Mutabakat Zaptı’nın imzalanmasından sonra, bu temsilcilerin mensup oldukları ulusal ölçekteki kuruluşlarla istişare halinde belirlenecektir. Ulusal Yönlendirme Komitesi ile İl Çalışma Grubu arasındaki iletişim büyük önem taşımaktadır ve bu programda yer alan bütün kuruluşların iletişim ağlarını oluşturup sürdürmeleri gerekmektedir.

Bu pilot programlar, Gaziantep ve Çorum illerinde kayıtdışı istihdamın durumuyla ilgili hızlı değerlendirme çalışması sonrasında başlatılacaktır. Bu çalışma ise, mevcut bilgi ve verilere ve söz konusu illerde kayıtlı ve kayıtdışı istihdamın önde gelen aktörleriyle yapılacak görüşmelere dayanacaktır. Bu araştırmalardan beklenen sonuçlar ise şunlardır:

  • Kayıtdışı istihdamdaki işçiler ve işverenlerin durumu, iki sektör arasındaki bağlantılar ve bu ilişkilerin sonuçları konusunda genel bir görünüm elde edilmesi.
  • Bu illerdeki kayıtdışı istihdamın cinsiyet boyutu, kayıtdışı istihdamda yer almanın kadınlar ve erkekler üzerindeki farklı sonuçları ve erkeklerle kadınların karşılaştıkları farklı sorunlar konusunda araştırma.
  • Gaziantep ve Çorum illerindeki ilgili kamu kuruluşlarının verdikleri hizmetlerin değerlendirilmesi.
  • İl Çalışma Grubunda yer alabilecek potansiyel kesimlere tavsiyeler.
  • Kayıtlı istihdama giriş önündeki engellerin belirlenmeye başlanması.
  • Bu illerde istihdamın yaygınlaştırılması ve kayıtdışı istihdam konularına ilişkin sonuçlar ve tavsiyeler.
Proje dokumanlari ve ciktilari